Warzywa strączkowe

W naszym kraju najchętniej spożywanymi roślinami strączkowymi są fasola, groch, bób i soja. Potencjał tych roślin jest ogromny, szczególnie przez wzgląd na ich uniwersalne zastosowanie: możliwość spożywania na świeżo, po przetworzeniu, zamrożeniu i zakonserwowaniu. Warzywa strączkowe są źródłem cennego białka, witamin i minerałów. Motylkowe (bobowate) z uwagi na wysoką energetyczność odgrywają też ważną rolę w zachowaniu bezpieczeństwa żywieniowego i zapobiegania ubóstwu. Sukces w uprawie roślin strączkowych jest w dużej mierze determinowany jakością nasion. Do wysiewu najlepiej wykorzystać materiał o czystości ok. 98% i energii kiełkowania na poziomie 70-95%. Nasiona przeznaczone do siewu powinny być wolne od uszkodzeń i zaprawione przeciwko chorobom. Do zaprawienia można wykorzystać preparaty wspomagające w postaci nanogro forte superstart i dedykowane szczepionki bakteryjne, zawierające bakterie brodawkowe z rodzaju Rhizobium: bi symbio (do grochu, bobu), bi bean (do fasoli) i bi soya (do soi).

Warzywa strączkowe (bobowate) kiełkują dosyć długo i ulegają szybkiemu zachwaszczeniu, więc należy zadbać o wcześniejsze usunięcie trwałych chwastów i przeciwdziałać zaskorupianiu podłoża, a w uprawie grochu wykonać niezbędne wałowanie gleby po wysiewie. Stanowisko należy też dokładnie odperzyć, gdyż rozwijające się rozłogi perzu utrudniają prawidłowy wysiew nasion. Strączkowe doskonale radzą sobie na stanowiskach po zbożach i kukurydzy, nie powinny być natomiast wysiewane po rzepaku lub gorczycy, dlatego że te rośliny będą w uprawie uciążliwymi i trudnymi do zwalczenia chwastami. Rośliny strączkowe uprawia się z wysiewu wprost do gruntu, a termin siewów jest dobierany w zależności od gatunku i odmiany:

• Groch sieje się od połowy marca do połowy kwietnia, a kiedy wiosna jest szczególnie ciepła, nawet od początku marca.
• Fasolę i bób wysiewa się od maja.

Rośliny motylkowe (bobowate) rosną najlepiej w klimacie umiarkowanym i w temperaturze 15-25°C. Do prawidłowego wzrostu i plonowania potrzebują pełnego nasłonecznienia, co najmniej 6-8 godzin bezpośredniego światła słonecznego w ciągu doby. Powodzenie uprawy jest zależne w dużej mierze od jakości nasion – zawsze należy wybierać te pochodzące ze sprawdzonych źródeł i cechujące się wysokim współczynnikiem kiełkowania. Bobowate charakteryzują się dosyć wysokimi potrzebami pokarmowymi i najlepiej rosną na przepuszczalnych glebach o pH 6,0 - 7,0 bogatych w materię organiczną i zatrzymujących odpowiednio duże ilości wody. Jeśli gleba pod warzywa strączkowe jest zbyt kwaśna, trzeba ją wcześniej zwapnować. Wapnowanie jest konieczne szczególnie w przypadku uprawy grochu, który wymaga obojętnego odczynu gleby i można je wykonać za pomocą bi calc+. Nawóz wapniowy bi calc+ jest idealny do tego celu, bo oprócz wysoko reaktywnej formy wapnia pochodzącego z pokładów Jurajskich o wysokiej zawartości 98% CaCO3 zawiera również bakterie stymulujące wzrost i poprawiające dostępność substancji odżywczych roślinom.

Jeśli chodzi o konkretne wymagania pokarmowe, każda roślina strączkowa ma nieco inne potrzeby. Cechą charakterystyczną motylkowych jest ich zdolność do wiązania wolnego azotu atmosferycznego dzięki brodawkom korzeniowym, w których bytują bakterie brodawkowe. Warzywa strączkowe są więc nie tylko świetnym przedplonem dla innych upraw wymagających dużych ilości azotu, ale też dla roślin nie wymagających intensywnego nawożenia tym składnikiem w trakcie wegetacji.

• Fasola preferuje przepuszczalne próchniczne gleby o pH od 6,5 do 7,8. Doskonale radzi sobie na stanowiskach piaszczysto-gliniastych, bielicach, czarnoziemach i glebach brunatnych. Nie toleruje natomiast gleb zlewnych, ciężkich i o małej pojemności wodnej.
• Groch najlepiej udaje się na umiarkowanie wilgotnych, przepuszczalnych i ciepłych glebach o pH zbliżonym do obojętnego. Największe wymagania pokarmowe mają odmiany przeznaczone do zbioru na zielono, natomiast te na suche ziarno mogą rosnąć na słabszych stanowiskach.
• Bób do prawidłowego wzrostu wymaga wilgotnego i bogatego w próchnicę podłoża o pH w zakresie 6,5 – 7,0 i odpowiednio nasłonecznionego stanowiska. Ta roślina źle radzi sobie na suchych, piaszczystych i kwaśnych glebach.

Większość roślin motylkowych (bobowatych) ma palowy system korzeniowy, dzięki czemu doskonale rosną nawet w suchych okresach. W sezonie o przeciętnych opadach nawadnianie nie jest potrzebne, ale kiedy susza się przedłuża, istnieje konieczność dostarczenia dodatkowych dawek wody. Warzywa strączkowe mają największe zapotrzebowanie na wodę w fazie kiełkowania, a kiedy podrosną, są już w stanie zdecydowanie lepiej przetrwać niedostatek wody. Warzywa strączkowe najlepiej uprawiać w trzecim lub czwartym roku po oborniku. Nie mogą być jednak uprawiane po sobie, gdyż stanowisko po motylkowych jest zbyt zasobne w azot. Na tym samym polu strączkowe najlepiej siać co 3-5 lat. Pole pod wysiew nasion powinno być uprawione i nawiezione. Należy wykonać przedzimową orkę, natomiast wiosną włókowanie lub bronowanie umożliwiające ograniczenie strat wody.

Jeśli stanowisko wybrane pod uprawę cechuje się małą zasobnością w azot, należy go dostarczyć w postaci wolnożyjących bakterii wiążących azot atmosferyczny np. preparatu bi azot podanego w formie oprysku. Mimo iż warzywa strączkowe wchodzą w symbiozę z bakteriami brodawkowymi, dzięki którym mogą pozyskiwać duże ilości azotu, to zanim ta symbioza odpowiednio się rozwinie, należy przedsiewnie dostarczyć N w ilości 20-30 kg/1 ha. Na tym etapie nie można jednak przesadzać z nawozem azotowym, gdyż zastosowanie go w zbyt dużych dawkach skutkuje słabszym pobieraniem tego składnika, zahamowaniem wytwarzania brodawek na korzeniach i nierównomiernym dojrzewaniem roślin.

Przed wysiewem nasion warto sprawdzić glebę również pod kątem zawartości fosforu i potasu, a w razie potrzeby dostarczyć te minerały. Głęboki system korzeniowy warzyw strączkowych umożliwia im pobieranie potasu i fosforu nawet z głębszych warstw gleby, więc nawożenie uprawy nie jest obowiązkowe, a powinno być dostosowane do zasobności gleby. Stanowiska pod uprawę strączkowych nie należy nawozić obornikiem ani wapnować, jeżeli nie jest to konieczne.

Przed wschodami na polu przeznaczonym pod motylkowe można zastosować doglebowe preparaty mikrobiologiczne: bi system24 oparty o szczepy drożdży Yarrowia Lipolytica oraz bi protect – naturalny preparat przyspieszający rozkład materii organicznej i pozytywnie wpływający na wzrost młodych roślin. Na tym etapie zastosowanie mają również wysokiej jakości kwasy humusowe zawarte w produkcie GleboMax.

W trakcie sezonu wegetacyjnego strączkowe można odżywiać poprzez opryski dolistne. Na etapie rozwoju pędów dobre efekty przynosi zastosowanie preparatu nanogro aqua w dawce 350 ml/ha. Uprawę wspomaga się też preparatem Naturalny Plon, który regeneruje rośliny po uszkodzeniach i zwiększa ich odporność na stresy. W uprawie warzyw strączkowych zastosowanie będzie miał również preparat SOLER L przeznaczony do soi i innych roślin bobowatych. Ten mikroelementowy nawóz dolistny uzupełnia niedobory składników niezbędnych do szybkiego wzrostu i obfitego plonowania roślin. W fazie kwitnienia uprawa warzyw strączkowych może być ponownie zasilona preparatami Naturalny Plon i SOLER L. W momencie rozwoju strąków najlepiej ponowić oprysk preparatem SOLER L i zastosować AlgoRytm PK.

Po uprawie strączkowych na polu pozostaje dużo cennej materii organicznej, która będzie źródłem azotu dla przyszłych upraw. W przyspieszeniu rozkładu pozostałości po warzywach strączkowych zastosowanie ma destruktor resztek pożniwnych full terminator zawierający mikroelementy i kwasy humusowe. Dodatkowo można zastosować też preparaty bi słoma i bi calc+, który również przyspiesza rozkład materii organicznej.