Resztki pożniwne: Jak przyspieszyć ich rozkład?
Jakie metody mogą przyspieszyć rozkład resztek pożniwnych? Odkryj skuteczne sposoby poprawy kondycji gleby i zwiększenia plonów. Poznaj najnowsze rozwiązania wspierające ekologiczną produkcję rolno-ogrodniczą.
Spis treści
- Wstęp
- Aktywny rozkład resztek pożniwnych
- Resztki pożniwne i bakterie
- Jakie nawozy na resztki pożniwne
- Jak budować próchnicę w oparciu o resztki pożniwne
- Podsumowanie
Wstęp
Materia organiczna jest istotnie ważna w produkcji rolniczej i ogrodniczej. Przyczynia się bowiem do poprawy struktury gleby, jej właściwości fizyko-chemicznych oraz bogatego życia biologicznego. Ogólnie wpływa na nią regenerująco i pozwala zwiększyć jej urodzajność.
Materię organiczną można dostarczyć bezpośrednio na pole w postaci nawozów organicznych pochodzenia zwierzęcego lub gotowych preparatów. Trzeba jednak podkreślić, że jednym z jej źródeł są resztki pożniwne, które znajdują się na polu każdego producenta. Trzeba je tylko mądrze zagospodarować. Jaki więc zastosować oprysk na resztki pożniwne, aby przyspieszyć ich rozkład i utrzymać żyzność gleby?
Aktywny rozkład resztek pożniwnych
Resztki pożniwne stanowią dobry rezerwuar minerałów i innych związków korzystnie oddziaływujących na glebę. Aby tak się jednak stało, muszą one zostać rozłożone.
W przypadku stanowisk, na których bioróżnorodność mikroflory środowiska glebowego jest uboga, przemiany resztek pożniwnych zachodzą bardzo powoli. Ponadto dużą rolę w tym zakresie spełniają warunki powietrzno-wodne oraz odczyn gleby. Jeśli gleba jest zbyt wilgotna lub nadmiernie zakwaszona może niejednokrotnie dojść do procesów gnilnych. Gnijące resztki pożniwne pogarszają ogólną kondycję gleby i przyczyniają się do rozwoju patogenów. Tracimy wówczas cenne źródło materii organicznej.
W nowoczesnym rolnictwie przykłada się dużą wagę, by rozkład resztek pożniwnych przebiegał sprawnie i by wzbogaciły one glebę pod następujące kolejno po sobie uprawy. Godnymi uwagi są opryski na resztki pożniwne i inne formy stosowania środków produkcji rolniczej przyczyniających się do przyspieszenia przemian zachodzących w glebie po wprowadzeniu biomasy. Najlepiej to przeprowadzić przebadanymi, bezpiecznymi preparatami o dużej skuteczności.
Oznacza to, że powinny one działać na różnych płaszczyznach, tzn. poprawić właściwości, w tym strukturę gleby (stworzenie określonych warunków do rozkładu resztek pożniwnych), wprowadzić konsorcjum pożytecznych mikroorganizmów i materię organiczną, w której mogą się rozwijać.
Stosowanym często przez producentów nawozem azotowym jako oprysk na resztki pożniwne jest full terminator. Zawiera on azot, specjalnie dobrane mikroelementy i kwasy fulwowe niezbędne dla rozwoju mikroorganizmów przeprowadzających rozkład resztek pożniwnych.
Stąd też poleca się go łączyć z preparatami zawierającymi wyselekcjonowane szczepy pożytecznych grzybów saprofitycznych i bakterii glebowych, np. bi słoma. Jak wcześniej wspomniano, kwaśny odczyn gleby negatywnie wpływa na rozkład resztek pożniwnych. Dobrze jest, więc zadbać by pola były regularnie odkwaszane.
Dla zachowania równowagi biologicznej gleby zalecane jest wykorzystanie wapna węglanowego, zawartego w m.in. bi calc+. W ostatnich latach obserwuje się spadek wilgotności gleby wskutek występujących susz.
Woda jest niezbędna w procesach rozkładu resztek pożniwnych, toteż warto zwrócić uwagę na środki poprawiające właściwości gleby, w tym wiązanie wody i właściwości sorpcyjne. Jednymi z nich są GleboMax i Lignohumat Super oparte na dużej ilości wysokoaktywnych kwasów humusowych.
Resztki pożniwne i bakterie
Oprócz nawożenia azotowego integralnym elementem wpływającym na szybkość procesów rozkładu resztek pożniwnych jest obecność mikroflory glebowej, zwłaszcza pożytecznych grzybów np. saprofitycznych i bakterii.
Na rynku jest wiele preparatów, które posiadają w swoim składzie mikroorganizmy, jednak nie zawsze są one dokładnie przebadane pod kątem doboru odpowiednich szczepów wyspecjalizowanych w rozkładzie roślinnych resztek pożniwnych. Producenci powinni sięgać po preparaty sprawdzone w praktyce o określonym składzie.
Przykładowo preparat mikrobiologiczny bi słoma zawiera wyselekcjonowane, niepatogenne grzyby oraz bakterie z rodzaju Bacillus. Rozkładają one m.in. celulozę i ligninę – podstawowe substancje roślinne składające się na resztki pożniwne, w tym słomę. Umożliwiają im to wytwarzane przez nie odpowiednie enzymy hydrolityczne. Inicjują one procesy rozkładu i mineralizacji resztek pożniwnych, a także poprawiają strukturę gleby. To z kolei przekłada się na stopniowe uwalnianie składników pokarmowych, ograniczenie rozwoju patogenów i szkodników oraz gromadzenie wody w glebie.
Stosowanie mikroorganizmów zawartych w preparacie bi słoma jest więc naturalnym rozwiązaniem służącym wykorzystaniu resztek pożniwnych jako alternatywnego, dodatkowego źródła materii organicznej i minerałów. Produkt wspiera odbudowę życia biologicznego w glebie, działa fitosanitarnie na glebę i pozwala ograniczyć koszty związane z nawożeniem nawozami syntetycznymi.
Preparat mikrobiologiczny bi słoma jest polecany do stosowania jako bezpośredni oprysk na resztki pożniwne, słomę, resztki łodyg, korzeni, liści, glebę, a nawet opadłe liście roślin sadowniczych. Najlepsze rezultaty uzyskuje się w wyniku płytkiego wymieszania gleby po wykonaniu zabiegu oprysku na resztki pożniwne na głębokość do 15-20 cm.
Konsorcja wyspecjalizowanych mikroorganizmów aktywnie działają w stosunkowo szerokich warunkach środowiskowych, tj. w temperaturze 5-35°C, przy dostatecznej wilgotności gleby (ok. 75% polowej pojemności wodnej) oraz odczynie od lekko kwaśnego do obojętnego (pH 5-7). Uwzględniając naturalny proces zakwaszania gleb m.in. w wyniku stosowania nawozów fizjologicznie kwaśnych (azotowych, siarkowych), zaleca się regularne odkwaszanie poprzez wapnowanie.
Dla pożytecznej mikrobioty glebowej przeprowadzającej rozkład resztek pożniwnych najlepsze jest wapno węglanowe działające stopniowo i łagodnie. W ofercie firmy AGRARIUS znajduje się innowacyjny nawóz wapniowy - wapno nawozowe bi calc+, które oprócz wysokiej jakości węglanu wapnia zawiera bakterie z rodzaju Bacillus, oraz aktywatory funkcji biologicznych wpływających na przyspieszenie rozkładu resztek pożniwnych.
Jakie nawozy na resztki pożniwne?
Resztki pożniwne na ogół charakteryzuje szeroki stosunek węgla do azotu (C:N). Z tego powodu od dawna praktykuje się stosowanie nawozów azotowych, ponieważ to właśnie azot zwłaszcza stosowany jako oprysk na resztki pożniwne jest „motorem napędowym” rozwoju populacji mikroorganizmów glebowych. Ten pierwiastek jest bowiem podstawowym składnikiem ciał bakterii przeprowadzających rozkład resztek pożniwnych.
Dedykowanym nawozem azotowym stosowanym w postaci oprysku drobnokroplistego na resztki pożniwne i słomę w dawce 5 l/ha jest full terminator. Jego unikalny skład opierający się na wszystkich trzech formach azotu: azotanowej, amonowej i amidowej sprawia, że stale rozwijające się mikroorganizmy mają ciągły dopływ azotu niezbędnego do ich rozwoju. Ponadto ten specjalistyczny nawóz zawiera szereg mikroelementów takich jak sód, bor, miedź, mangan, molibden i cynk, w pełni rozpuszczalnych w wodzie.
Wartością dodaną nawozu full terminator jest wysoka skuteczność bezpośredniego oprysku na resztki pożniwne, dzięki bardzo wysokiemu stopniu pokrycia pozostałości roślinnych.
Kompleksową receptą na resztki pożniwne jest połączenie nawozu azotowego full terminator i preparatu bakteryjnego bi słoma. Na rezultaty nie trzeba długo czekać, gdyż takie zabiegi już w krótkim czasie pozwalają uzyskać wymierne korzyści. Oprócz utrzymania w glebie dostarczonych mikroelementów wraz z nawozem full terminator, w wyniku przekształcenia resztek pożniwnych gleba obfitować będzie w minerały i substancje sprzyjające uprawom.
W obecnych czasach w wyspecjalizowanych gospodarstwach, w których trudno zachować kilkuletnie zmianowanie upraw zarówno w gruncie otwartym, jak i pod osłonami, szybki rozkład resztek pożniwnych zyskuje na znaczeniu. Pozwala on ograniczyć presję ze strony chorobotwórczych patogenów i szkodników za sprawą konkurencji z pożytecznymi mikroorganizmami o pokarm i tzw. niszę ekologiczną. Prowadzi to do zmniejszenia ponoszonych kosztów na ochronę plantacji przed agrofagami.
Jak budować próchnicę w oparciu o resztki pożniwne?
Stosowanie specjalistycznego nawozu azotowego full terminator w formie oprysku na resztki pożniwne i wyselekcjonowanych mikroorganizmów zawartych w preparacie bi słoma wpływa na tworzenie się próchnicy.
Czy można jeszcze bardziej przyspieszyć proces rozkładu resztek pożniwnych i stworzyć żyzne, aktywne biologicznie środowisko dla upraw następczych? Wydaje się, że to wystarczy, niemniej jednak warto dodać, że pożyteczne grzyby i bakterie oprócz azotu potrzebują do życia również źródła węgla. Bardzo dobrze rozwijają się w materii organicznej, lecz zanim same zaczną przeobrażać resztki pożniwne, potrzebują dużej ilości próchnicy (kwasów humusowych).
Obecnie, z powodu niskiego pogłowia zwierząt gospodarskich i co za tym idzie- ograniczonych możliwości nawożenia nawozami pochodzenia zwierzęcego ilość materii organicznej na polskich polach jest na ogół niewystarczająca. Stąd też dobrze jest ją zapewnić mikroorganizmom za pomocą środków poprawiających właściwości gleby, zawierającymi kwasy humusowe, które są doskonałym źródłem węgla.
Nawóz organiczno-mineralny GleboMax zawiera aż 25% s.m. substancji organicznej i kwasy humusowe (huminowe i fulwowe) oraz śladowe ilości azotu, potasu i siarki. Ogromna ilość tych związków sprzyja namnażaniu pożytecznej mikroflory i budowaniu próchnicy glebowej.
GleboMax wybitnie odznacza się działaniem strukturotwórczym, poprawia właściwości retencyjne (wiążące wodę) i sorpcyjne. Stopniowo uwalnia składniki pokarmowe dla roślin. Można go śmiało uznać za lidera wśród nawozów o charakterze próchnico twórczym i zwiększającym żyzność gleby.
Jego aplikacja jest taka sama jak nawozu azotowego full terminator i preparatu mikrobiologicznego bi słoma, czyli wykonuje się oprysk na resztki pożniwne i następnie płytko miesza z wierzchnią warstwą gleby (do 15-25 cm).
Środek organiczno-mineralny GleboMax znajduje również szerokie zastosowanie na początku wegetacji, gdzie oprysk stosuje się na 2-3 tygodnie przed planowanym siewem nasion lub sadzeniem rozsady czy roślin sadowniczych w celu poprawy ukorzenienia i przyspieszenia rozwoju na początkowym etapie wzrostu młodych roślin.
Wówczas stosuje się oprysk na glebę w ilości 10 l/200-300 l wody /ha, a przy glebach bardzo lekkich (przepuszczalnych, szybko wysychających) warto dawkę zwiększyć do 20 l.
Podsumowanie
W kontekście rolnictwa istotne jest sprawnie przekształcanie resztek pożniwnych. Dzięki skutecznym opryskom, takim jak full terminator, oraz preparatom bakteryjnym, np. bi słoma, możemy wspierać procesy rozkładu, poprawiać strukturę gleby i zwiększać jej żyzność.
Wybór odpowiednich środków, takich jak GleboMax, bogatych w kwasy humusowe, również wpływa na budowę próchnicy i rozwój mikroflory glebowej. Optymalne wykorzystanie resztek pożniwnych jest kluczowe dla zrównoważonej produkcji rolnej, redukcji kosztów i poprawy plonów.