Bakterie azotowe: klucz do zrównoważonych upraw
Czy bakterie azotowe zrewolucjonizują rolnictwo? Odkryj ich kluczową rolę w procesie nawożenia, wpływ na plony oraz sposób działania w ekosystemie glebowym.
Spis treści:
- Wstęp
- Zrównoważone rolnictwo, a bakterie azotowe
- Bakterie azotowe: Jak właściwie działają?
- Wpływ bakterii azotowych na strukturę gleby i system korzeniowy
- Bakterie azotowe: nawożenie
- Podsumowanie
Wstęp
W ostatnim czasie bardzo ważnym aspektem we wszystkich uprawach stały się nawozy azotowe, a właściwie ich wysokie ceny. Biorąc pod uwagę opłacalność upraw i zmianę podejścia do nawożenia wymaganą przez zbliżający się Zielony Ład warto już dziś pomyśleć o alternatywnym sposobie zapewnienia roślinom dostępu do taniego i łatwo przyswajalnego azotu.
Zrównoważone rolnictwo, a bakterie azotowe
Doskonałym wyjściem dla wszystkich upraw rolniczych, sadowniczych i warzywnych jest postępowanie zgodnie z zasadą „z pola na stół”, czyli produkowanie zdrowej i bezpiecznej żywności wykorzystując do tego celu pożyteczne mikroorganizmy glebowe. Temat bakterii glebowych stał się popularny kilka lat temu, jak przypomniano sobie o tym, ile dobrego mogą zrobić dla zniszczonych, zdegradowanych i wyjałowionych intensywną uprawą gleb.
Natura zawsze upomina się o swoje, więc już teraz warto pomyśleć o tym, co dobrego możemy zrobić dla swoich upraw. Korzystna działalność pożytecznych bakterii glebowych jest nieocenione, to one odpowiadają m. in. za właściwą strukturę gleby, udostępnianie składników pokarmowych, wytwarzanie związków wspomagających wzrost i plonowanie roślin oraz przekształcanie materii organicznej w wartościowy nawóz i tak potrzebną próchnicę.
Bakterie azotowe: Jak właściwie działają?
Do bakterii szczególnie pożądanych w glebie należą również te udostępniające azot dla roślin w najbardziej naturalnej formie. Wśród bakterii mających zdolność do wiązania azotu z atmosfery i udostępniania go roślinom wyróżniamy bakterie symbiotyczne (Rhizobium, Bradyrhizobium), a także bakterie żyjące wolno w okolicach ryzosfery, takie jak:
- Bacillus
- Arthrobacter
- Azotobacter
- Azospirillum
- Beijerinckia
- Pseudomonas.
Bakterie te są zdolne do diazotrofii, czyli przyswajania azotu cząsteczkowego z atmosfery przy użyciu enzymu — nitrogenazy. Niestety wiele odmian nitrogenazy jest unieczynnianych w obecności tlenu, dlatego czasami bakterie stają się często anaerobami obligatoryjnymi (np. Clostridium), a niektóre są zdolne do wiązania azotu tylko przy niskim stężeniu tlenu (np. Azospirillum).
Bakterie tlenowe, takie jak np. Azotobacter czy Bacillus wytwarzają mechanizmy chroniące nitrogenazę przed ekspozycją na tlen. To zapewnia im skuteczne działanie. Nitrogenaza jest związkiem zawierającym żelazo i molibden. Metale te uczestniczą w redukcji N₂ do NH₃. Tworzący się amoniak w postaci NH₄⁺ jest wbudowywany do aminokwasów. Utworzone tak aminokwasy są wykorzystywane przez mikroorganizmy, a także przez rośliny wyższe w przypadku ich symbiozy z bakteriami (wtedy również rośliny dostarczają bakteriom szereg potrzebnych w procesie substancji).
Udostępnianie azotu roślinom przez bakterie odgrywa rolę w biogeochemicznym cyklu obiegu azotu. Szacuje się, że bakterie brodawkowe z rodzajów Rhizobium i Bradyrhizobium wiążą 200-500 kg N/ha rocznie, a wolno żyjące bakterie glebowe, np. Bacillus, Arthrobacter, Azotobacter, Azospirillum, Beijerinckia i Pseudomonas 5-50 kg/ha. Co ważne, azot ten jest w postaci łatwo przyswajalnej przez inne organizmy (związki amonowe, białka) i może dalej krążyć w biosferze.
Wpływ bakterii azotowych na strukturę gleby i system korzeniowy
Azot związany przez mikroorganizmy po ich śmierci dostaje się do gleby w formie przyswajalnej dla roślin zielonych, w postaci azotanów. Jednakże pobieranie przez rośliny takich związków jest bardzo bezpieczne i prowadzi do gromadzenia ich w roślinach. Cały proces zachodzi naturalnie i zgodnie z zapotrzebowaniem rośliny.
Udostępnianie azotu następuje przez cały okres wegetacyjny, więc zapobiega okresowym stanom głodu rośliny związanym z brakiem nawozu. Bakterie azotowe mają zdolność nie tylko do wiązania azotu atmosferycznego, ale również do wytwarzania substancji wzrostowych, które wspierają wzrost i plonowanie roślin, a lepszy rozwój i rozgałęzianie się systemu korzeniowego zapewnia usprawnienie gospodarki wodnej i pobieranie soli mineralnych przez roślinę. Wiadomo również, że u bakterii azotowych aktywowany jest mechanizm syntezy naturalnych fitohormonów, m.in. auksyn.
Bakterie azotowe żyją w asocjacji z korzeniami wielu roślin i otaczają się śluzem, który chroni również korzenie przed wysychaniem. Do prawidłowego wzrostu bakterie te wymagają cukrów, kwasów tłuszczowych, związków wapnia, węgla i fosforu, a z mikroelementów – żelaza, boru, molibdenu. Te składniki warto dostarczyć do gleby wraz z materią organiczną lub specjalistycznymi nawozami (np. full terminator). Aby zapewnić odpowiednią ilość bakterii azotowych w glebie, należy uprawiać rośliny bobowate (motylkowe), a także stosować produkty bakteryjne zawierające w składzie pożyteczne bakterie azotowe.
Bakterie azotowe: nawożenie
Agrarius od wielu lat proponuje w swojej ofercie funkcyjne preparaty bakteryjne, takie jak: bi azot i bi complex max. Zapewniają one właściwe wzbogacenie gleby w bakterie wiążące azot atmosferyczny, a także wpływają na jej żyzność i zasobność oraz właściwą strukturę, gwarantując wysokie i dobre jakościowo plony.
Preparaty bakteryjne najlepiej stosować jesienią, ponieważ mają wtedy dobre warunki do namnażania się i czas, aby od początku sezonu wegetacyjnego wspierać i odżywiać rośliny. Z preparatami bakteryjnymi warto stosować kwasy humusowe (Lignohumat Super), które wspierają intensywne namnażanie się bakterii.
Podsumowanie
Wprowadzenie bakterii azotowych do praktyk rolniczych staje się coraz bardziej istotne w kontekście zmieniających się warunków ekonomicznych i środowiskowych. Alternatywne podejście do nawożenia, oparte na udziale pożytecznych mikroorganizmów glebowych, nie tylko zmniejsza koszty produkcji, ale także przyczynia się do poprawy struktury gleby, wzrostu plonów oraz jakości upraw.
Wykorzystanie preparatów bakteryjnych może stanowić kluczowy element zrównoważonego rolnictwa, wspierając rolników w osiągnięciu efektywności produkcji przy minimalnym obciążeniu środowiska naturalnego. Dlatego też, zwiększając świadomość na temat roli bakterii azotowych w procesie uprawy, możemy przyczynić się do tworzenia bardziej zrównoważonego i efektywnego systemu produkcji rolnej.